Als gevolg van de transities in de langdurige zorg zijn sinds 1 januari de toegang en financiering bij spoedzorg gewijzigd. Dat leidt op een aantal punten tot vacante verantwoordelijkheden in de zorgketen, met bestuurlijke dilemma’s bij de zorgaanbieders tot gevolg, aldus Pauline Terwijn, bestuurder bij de Saxenburgh Groep.
Terwijn schetste de dilemma’s waar de Saxenburgh Groep (ziekenhuiszorg en ouderenzorg) en andere zorgaanbieders mee te maken hebben tijdens het tweede congres Invoering Wet langdurige zorg. ‘Neem de situatie waarin een dementerende oudere zonder indicatie acuut opgenomen moet worden. Tot 1 januari kon de indicatie op de dag van opname aangevraagd worden en de eerste twee weken zorg kreeg je hoe dan ook vergoed. De Wlz biedt die mogelijkheid niet meer. Daarnaast voldoe je niet aan de IGZ-eisen als je zo iemand opneemt zonder BOPZ-indicatie.’
Financieel risico
Er wordt soms lang gewacht met het aanvragen van een Wlz-indicatie voor dementerenden. ‘Als zich dan een acuut probleem voordoet, blijkt dat het echt niet meer gaat met meneer of mevrouw. Of hij of zij bij ons terecht kan, luidt dan de dringende vraag van de huisarts. Wat te doen? Ja zeggen en maar afwachten of er een BOPZ-indicatie komt? En het financiële risico nemen? Nee verkopen, de huisarts en de patiënt in de kou laten staan, en marktaandeel verliezen? Soms nemen we zulke patiënten tijdelijk op op de SEH of de PAAZ, maar dat is natuurlijk een noodoplossing.’
Een ander voorbeeld: de somatische patiënt die thuis woont, mantelzorg en thuiszorg krijgt en acuut zorg nodig heeft omdat de mantelzorger uitvalt. ‘Ook die komt niet meer in aanmerking voor spoedzorg of respijtzorg zoals we die kenden uit de AWBZ. Nu komt de WMO in beeld en is de gemeente aan zet. Maar in lang niet alle gemeenten zijn logeeropvang, respijtzorg en ondersteuning van mantelzorgers al goed geregeld.’
Terwijn constateerde, kortom, vacante verantwoordelijkheden in de zorgketen. Ze deed een oproep aan alle gemeenten, zorgverzekeraars, zorgkantoren en instellingen. ‘Laten we op lokaal niveau deze hiaten in de zorg opvullen. En de patiënt en zijn huisarts niet in de kou laten staan bij acute problemen.’
Controle is goed, vertrouwen is beter
Veel instellingen ervaren dat iedere verandering veel extra werk met zich meebrengt. Bij de Wlz is dat niet anders. Maar misschien is dat juist een goede aanleiding om eens kritisch te kijken naar al die regels en werkzaamheden, al dan niet administratief, buiten de directe zorgverlening om, die zoveel tijd opslokken. Dat is wat De Waalboog – een organisatie voor zorg, wonen en welzijn – deed.
De Waalboog wilde professionals meer ruimte geven, want, zo zei manager Wonen en Zorg Toos Smulders: ‘Controle is goed, maar vertrouwen is beter.’ Samen met Invoorzorg! ontwikkelde De Waalboog een opruimtool. Het was aan de medewerkers zelf om met hun team overbodige processen, afspraken, regels en gebruiken te identificeren en bij de zogenoemde Opruimdienst voor te dragen voor afschaffing. ‘Zo leerden ze ook hun eigen regelruimte zien en gebruiken. Daarbij voelden medewerkers zich door die eigen inbreng gehoord en gewaardeerd.’
Prullenbak
Een van de opruimacties was het terugbrengen van het aantal projecten, commissies en werkgroepen, want daar bleken er heel veel van te bestaan. Resultaat tot nu toe: -44 procent. Ook protocollen, richtlijnen en andere afspraken werden onder de loep genomen. ‘We bleken de neiging te hebben veel regels maar meteen om te dopen tot protocol. Zoals voor het al dan niet meenemen van huisdieren door nieuwe bewoners, terwijl dat eigenlijk nooit tot problemen leidt. We hebben afgesproken: een protocol is iets waar je echt niet van af mag wijken. Dan kan er opeens veel de prullenbak in.’
Smulders adviseert instellingen die hier ook mee aan de slag willen om dit organisatiebreed te doen. ‘Neem ook de stafdiensten, (para)medische dienst, het MT en het middenkader mee. Anders blijft veranderen iets voor anderen. Bovendien: als er geen overeenstemming is over de waarde van opruimacties, werken ze niet. En zoals medewerkers moeten leren vertrouwen op eigen regelruimte en inzicht, zo moeten MT en middenkader soms leren medewerkers die ruimte ook daadwerkelijk te geven.’
U kunt de toolkit De Opruimdienst hier vinden: www.invoorzorg.nl