‘Het woord winst is een emotioneel beladen term geworden in de gezondheidszorg.’ Daarmee schetste ziekenhuisbestuurder Bart Berden de lastige context waarin zorginstellingen moeten opereren die privaat kapitaal willen aantrekken. Alle reden dus om daar een symposium aan te wijden, en dat deed Tias Business School. Bijzondere aandacht ging uit naar financiering van medisch-specialistische zorg.
Berden is bestuursvoorzitter van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis en bijzonder hoogleraar Organisational Development in Hopitals aan Tias School for Business and Society. Hij memoreerde hoe minister Hans Hoogervorst rond de stelselherziening nog vol enthousiasme begon met de voorbereidingen van een wetsvoorstel om winstuitkering door zorginstellingen mogelijk te maken. ‘Nu, ruim tien jaar later, ligt het wetsvoorstel Privaat Kapitaal in de Eerste Kamer waar het nog steeds onderwerp is van parlementair debat.’
Echternach processie
Louis Houwen, advocaat bij Dirkzwager en bijzonder hoogleraar privaat-publiek ondernemingsrecht bij Tias, noemde het proces van regulering van winstuitkering in de zorg vanwege alle vertraging ‘een ware Echternach processie: drie stappen vooruit, twee achteruit.’ Bij het wetsvoorstel zelf heeft hij nog wel wat kritische kanttekeningen. ‘Het is complex. En de care en de academische ziekenhuizen zijn uitgesloten van winstuitkering. Vraag is of daar voldoende rechtvaardiging voor is en of dat niet in strijd is met het Europees recht.’
Daarnaast hinkt het wetsvoorstel op twee gedachten. ‘Enerzijds schuift het richting het liberaal ondernemingsmodel, anderzijds richting het maatschappelijk ondernemingsmodel. Verder worden aan winstuitkering tal van voorwaarden verbonden. Doel daarvan is het borgen van kwaliteit, maar al die voorwaarden kunnen een drempel opwerpen voor investeerders. Zoals een wachttermijn voor de eerste winstuitkering van drie jaar.’
Alexander Monroe Ziekenhuis
Jan van Bodegom wilde niet wachten tot winstuitkering in de cure wettelijk geregeld was. Hij wilde gewoon een ziekenhuis waar de beste zorg geleverd wordt en richtte daarom een paar jaar geleden het Alexander Monroe Borstkanker ziekenhuis op. Met private financiering. Dat ging niet zonder slag of stoot. ‘De meeste investeerders doen geen zaken met start ups, ook al verdien je nog zo veel.’ Een groep mensen die in hem en zijn plannen geloofde vormde een investeringsfonds. Daarnaast bracht hij eigen geld in, en vervolgens kwam de bank over de brug. Essentieel was ook dat hij het vertrouwen van een grote verzekeraar kreeg.
‘Bestaande ziekenhuizen, huisartsen en verzekeraars hebben enorm veel macht. De dominante verzekeraar in onze regio – 60 procent marktaandeel – wilde ons tot begin dit jaar niet contracteren. We hebben verder ontelbaar veel verrassingsbezoeken van de Inspectie gehad. Maar degenen die problemen met complicaties en slechte nazorg voorspelden en die ons ervan betichtten de krenten uit de pap te halen hebben allemaal ongelijk gekregen. Alles is goed geregeld bij ons. De Inspectie is tevreden en patiënten waarderen ons met extreem hoge cijfers. Kijk Zorgkaart Nederland er maar op na.’
Specialisatie heeft bovendien de toekomst, stelt Van Bodegom. ‘Uit de second opinions die wij doen blijkt dat in 10 procent van de gevallen een verkeerde diagnose is gesteld. Iedere halve dag verschijnt er een nieuw wetenschappelijk artikel over borstkanker. Hou dat maar eens bij als algemeen chirurg. Ik denk dan ook dat algemene ziekenhuizen straks geen bestaansrecht meer hebben.’
Second best
Het verhaal van Van Bodegom illustreert dat het niet meevalt, maar dat een vasthoudende zorgondernemer met een goed businessplan uiteindelijk wel aan kapitaal komt. Dat blijkt ook uit het bestaan van alternatieve financierings- en winstuitkeringsconstructies, van crowdfunding en zorgobligaties tot zorg BV’s met A- en B-aandelen. Je zou zeggen: is er dan nog een wet nodig? Toch wel, vindt Houwen. ‘Die constructies zijn second best oplossingen. Financieel, fiscaal en juridisch ingewikkeld. Ze bevorderen transparantie en integraal toezicht niet. Het gevaar is bovendien dat de overheid achter de feiten aanloopt en voor gedoogbeleid kiest. Een solide wettelijke regeling is beter.’
Publiciteit
Onder redactie van Berden, Houwen en Stan Stevens, bijzonder hoogleraar Fiscale aspecten van maatschappelijke ondernemingen aan Tias en verbonden aan HVK Stevens, verscheen eind oktober het boek Financiering van zorginstellingen, waarin de financiering van overwegend ziekenhuizen wordt beschreven en geanalyseerd. Het boek laat onder meer zien wat de impact is van de verschillende financieringsmodellen in economisch, bestuurlijk-organisatorisch, financieel-economisch en juridisch en fiscaal opzicht. De aanleiding voor het boek was het kabinetsvoornemen om toetreding van private investeerders toe te staan in ziekenhuizen.
Tijdens het symposium werd het boek officieel gepresenteerd en uitgereikt aan Reinier Koppelaar van de Directie Markt en Consument van het Ministerie van VWS. Koppelaar is als coördinerend beleidsmedewerker betrokken bij het wetsvoorstel dat nu in de Eerste Kamer ligt en inmiddels is omgedoopt tot de Wet Vergroten investeringsmogelijkheden medisch-specialistische zorg, zo meldde hij. Hij is blij met het boek. ‘Feit is dat er een serieuze financieringsbehoefte is bij zorginstellingen door ontwikkelingen zoals Basel III waar banken mee te maken hebben. In de publiciteit is daar niet altijd aandacht voor. Dit boek plaatst de discussie in het juiste perspectief.’