Toegang tot zorg en hulp moet anders worden georganiseerd, vindt de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. Niet vanuit het stelsel, zoals nu, maar vanuit de hulpvragen van de burgers. Hoe kan dat er concreet uitzien? De Raad werkt aan een advies hierover.
In 2017 vroeg de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving aan bestuurders, zorgverleners, gemeenten, patiënten en mantelzorgers naar suggesties voor de verbetering van de zorg. ‘We kregen 17.000 reacties,’ aldus Pauline Meurs, voorzitter van de RVS. ‘Een onderwerp dat telkens terugkwam was de noodzaak om de toegang tot zorg en hulp te verbeteren. Er is veel zorg en hulp beschikbaar, maar beschikbaarheid garandeert nog geen toegankelijkheid.’
Toegang is nu georganiseerd vanuit het stelsel van zorg en hulp, met daarin voorzieningen per domein. Dat oogt overzichtelijk, maar dat is het dus niet. Blijkbaar zat het veel mensen hoog, gezien de duizenden reacties. Meurs: ‘Uit die reacties waren drie trends te destilleren. Patiënten en cliënten en zelfs hulpverleners verdwalen in de complexiteit aan voorzieningen. Verder blijken de grenzen tussen de Wlz, de Wmo en de Zorgverzekeringswet problematisch. De drie domeinen sluiten niet goed op elkaar aan. Een derde probleem is dat de toegang zoals die nu is georganiseerd voor kwetsbare mensen een extra drempel vormt.’
Burgers bereiken dan ook niet altijd de zorg of de ondersteuning die ze nodig hebben. De RVS heeft hierover een conceptadvies opgesteld: Zorgen aan de poort. Alternatieven voor toegang tot zorg en ondersteuning, waarvan ze de hoofdlijnen deelde met de aanwezigen, die vervolgens in werksessies zelf met die alternatieven aan de slag mochten in kwesties rond hulpvragen en toegang.
Anders organiseren
De RVS stelt voor de toegang tot zorg en ondersteuning niet in te richten vanuit het stelsel met zijn “verzuilde” voorzieningen, maar vanuit hulpvragen van burgers. En meer over de grenzen van domeinen heen. Wat is er nodig om die omslag te realiseren? Liesbeth Noordergraaf, RVS-lid van de commissie die het advies over toegang voorbereidt: ‘Allereerst dat de toegang zó is georganiseerd dat die de variëteit aan verschillende hulpvragen volgt. In de tweede plaats is het nodig dat er flexibel gereageerd kan worden op iemands persoonlijke hulpvraag. Toegang krijgt daarmee dus een dynamisch karakter.’
De Raad maakte dat concreet met behulp van een draaischijf. Om in beeld te krijgen hoe je toegang kunt organiseren vanuit de hulpvraag, draai je een schijf met (voorlopig) acht typen hulpvragen langs een schijf met (voorlopig) acht afwegingen die je bij de toegangspoort zou kunnen maken. Voorbeelden van typen hulpvragen zijn: complexe, tijdelijke, ongearticuleerde en preventieve vragen. Voorbeelden van afwegingen zijn: Wordt toegang automatisch verleend of alleen op aanvraag? Kan de toegang op afstand geregeld worden of is er persoonlijk contact voor nodig? Krijgt de burger bij hulpvraag x kosteloos toegang of moet hij een eigen bijdrage betalen?
Per type hulpvraag kom je zo dus langs verschillende afwegingen en ontstaat er een variëteit aan mogelijkheden. Op die manier kan op het individu en op de situatie toegesneden zorg en hulp worden geboden, die in de tijd ook weer kan wijzigen als daar aanleiding toe is.
De opbrengsten van de bijeenkomst worden door de Raad meegenomen in het verdere adviestraject. Het definitieve advies verschijnt naar verwachting begin 2019.
Dit is de link naar de draaischijf: www.raadrvs.nl
www.raadrvs.nl