De kostenexplosie in de zorg is tot staan gebracht. ‘Als laatste ministerie blijft nu ook VWS binnen de budgettaire kaders,’ stelde Kees Vendrik van de Algemene Rekenkamer tevreden vast tijdens het slotsymposium van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg. Maar, zo vonden de meeste sprekers: waakzaamheid blijft geboden.
Want in het verleden werden perioden van kostendalingen steevast afgewisseld met perioden van kostenstijgingen, memoreerde Wim Groot, hoogleraar Gezondheidseconomie aan de Universiteit Maastricht. Wat te doen dus als de uitgaven weer stijgen? Groot wees op het belang van wederkerigheid. ‘Tegenover het recht op zorg staan plichten. Mensen moeten zich inspannen om een beroep op collectieve voorzieningen te voorkomen.’ Daarnaast is hij van mening dat ouderen een deel van de kosten om zelfredzaam te blijven voor eigen rekening kunnen nemen. En arbeidsbesparende innovaties verdienen meer aandacht. ‘Zo creëer je slimme alternatieven voor de handen aan het bed.’
Niet typisch Nederlands
Overigens zijn de ontwikkelingen in de zorgkosten van de laatste vijftien jaar niet typisch Nederlands. Groot: ‘Internationaal zie je vergelijkbare trends: tot 2009 een sterke groei, daarna een afzwakkende kostengroei.’ Oorzaken van de groeivertraging zijn de economische recessie en de bijbehorende bezuinigingen op overheidsuitgaven aan de zorg. ‘Dat je internationaal overal dezelfde trend ziet, suggereert meteen dat het niet zoveel uitmaakt welk stelsel je hebt.’
Black box
De groei mag dan vertragen, groei blijft het. Maar wat leveren die groeiende zorgkosten ons nou op? Dat weten we niet, aldus Johan Mackenbach, hoogleraar Maatschappelijke gezondheidszorg, Erasmus MC. Ondanks alle miljarden die naar de zorg gaan, is de uitkomst grotendeels een black box. ‘We kunnen niet vaststellen of de volksgezondheid er beter van is geworden, omdat onderzoeksgegevens ontbreken. Alleen van de curatieve zorg is aangetoond dat de hogere zorguitgaven in die sector samenhangen met een gestegen levensverwachting. Dat is alles wat we erover kunnen zeggen.’
‘Rotzooi opruimen’
Marcel Levi, voorzitter van de raad van bestuur van het AMC, ziet het anders. ‘Het kost wat, maar dan heb je ook wat. De sterfte aan hart- en vaatziekten is gehalveerd en ziektes als reumatoïde artritis zijn straks niet invaliderend meer’ En wat nou hoge zorgkosten? ‘Aan onze auto geven we meer uit dan aan onze zorg. Ik zie, kortom, wel degelijk return on investment.’
Dat geldt ook voor geneesmiddelen. ‘Die leveren heel veel waar voor hun geld.’ Maar ook Levi kent natuurlijk het probleem van de dure en de weesgeneesmiddelen. ‘Aan veel van die middelen wordt goed verdiend door farmaceuten. Gelukkig buigen enkele commissies zich momenteel over oplossingen voor deze problematiek, hopelijk zit hier dus vooruitgang in.’ En ja, er valt wel meer te besparen. ‘Laten we eerst eens beginnen de rotzooi in de zorg op te ruimen: dubbeldiagnostiek, superspecialismen, overbodig onderzoek. Dat scheelt alvast enorm veel geld.’
Op 1 januari is de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg samengegaan met de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. De nieuwe raad heet de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RV&S).